Jeske August Adam
(1836 – 1875) , pedagog , publicysta . Urodził się w Trzemesznie i tu w
1858 roku ukończył gimnazjum. Następnie studiował filozofię i historię w
Berlinie . 1864 r. osiadł na stałe w Warszawie gdzie zaprojektował cykl
wydawnictw z zakresu kształcenia i wychowania dziecko od wieku przedszkolnego
do lat piętnastu. Opracował także 11 podręczników, a jego ostatnią pracą była "Pedagogika '' . Jeske zalecał on ,,
nauczanie poglądowe '' i propagował nowoczesne metody nauczania. Zmarł w Warszawie i tam został pochowany.
Źródło: Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa – Poznań 1981.
Źródło ilustracji: http://www.europeana.eu/
Źródło: Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa – Poznań 1981.
Źródło ilustracji: http://www.europeana.eu/
Kiliński Jan (1760 – 1819) – szewc, pamiętnikarz, radny miasta Warszawy, jeden z pułkowników powstania kościuszkowskiego, uważany za pierwszego bohatera takiej rangi, który wywodził się z ludu, a nie szlachty.
Urodził się w Trzemesznie, a jego rodzicami byli Augustyn i Marcjanna Kilińscy. Zawodu szewskiego uczył się u swojego brata Baltazara w Poznaniu, a w wieku 20 lat przeniósł się do Warszawy. Ożenił się z Marianną Rucińską z Czerwińska. W 1792 roku został warszawskim radnym. Po drugim rozbiorze Polski znajdował się wśród tych, którzy przygotowywali powstanie przeciw zaborcom. Zajął się werbowaniem do spisku ludzi prostych, najczęściej należących do cechu rzemieślniczego, starszych czeladników. Uformował w ten sposób i za własne pieniądze umundurował regiment piechoty, samemu stając na jego czele. Bardzo zasłużył się w oswobodzeniu stolicy – porwał do walki ludność cywilną, a na jego wezwanie zaczęły walczyć najuboższe warstwy społeczne. Za swoje usługi został powołany do Rady Zastępczej Tymczasowej – pierwszego rządu powstańczego. Został mianowany przez Kościuszkę pułkownikiem, został dwukrotnie ranny podczas obrony Warszawy. Gdy jako emisariusz wyruszył do z misją do Poznania, został schwytany przez władze pruskie i oddany stronie rosyjskiej. Następnie wywieziono go do Petersburga, gdzie przebywał w niewoli przez 2 lata. Po zwolnieniu osiadł w Wilnie wraz z rodziną, gdzie prowadził swoją szewską działalność. W 1797r. zaangażował się w zbieranie pieniędzy i wysyłanie ochotników do Legionów Polskich generała Dąbrowskiego. Został za to aresztowany, jednak zdołał się oczyścić z zarzutów i go uniewinniono. W 1803 roku powrócił do Warszawy, gdzie po śmierci żony, powtórnie zawarł związek małżeński – tym razem z młodszą o 25 lat Anastazją Jasińską. Ostatnie lata życia spędził spokojnie i skromnie, utrzymując się z emerytury wojskowej. Zmarł 28 stycznia 1819 roku, a pochowano go na Cmentarzu Powązkowskim pod ścianą tamtejszego kościoła.
W swoim życiu napisał dwa pamiętniki, które w kilkanaście lat po śmierci ich autora zostały wydane drukiem.
Źródła: Zrodziła ich Ziemia Mogileńska, praca zbiorowa pod redakcją Czesława Łuczaka, Poznań 1997; Winnicka Halina, Jan Kiliński, Warszawa 1970.
Źródło ilustracji: http://regionwielkopolska.pl/wybitni-wielkopolanie/kilinski-jan-1760-1819.html
Urodził się w Trzemesznie, a jego rodzicami byli Augustyn i Marcjanna Kilińscy. Zawodu szewskiego uczył się u swojego brata Baltazara w Poznaniu, a w wieku 20 lat przeniósł się do Warszawy. Ożenił się z Marianną Rucińską z Czerwińska. W 1792 roku został warszawskim radnym. Po drugim rozbiorze Polski znajdował się wśród tych, którzy przygotowywali powstanie przeciw zaborcom. Zajął się werbowaniem do spisku ludzi prostych, najczęściej należących do cechu rzemieślniczego, starszych czeladników. Uformował w ten sposób i za własne pieniądze umundurował regiment piechoty, samemu stając na jego czele. Bardzo zasłużył się w oswobodzeniu stolicy – porwał do walki ludność cywilną, a na jego wezwanie zaczęły walczyć najuboższe warstwy społeczne. Za swoje usługi został powołany do Rady Zastępczej Tymczasowej – pierwszego rządu powstańczego. Został mianowany przez Kościuszkę pułkownikiem, został dwukrotnie ranny podczas obrony Warszawy. Gdy jako emisariusz wyruszył do z misją do Poznania, został schwytany przez władze pruskie i oddany stronie rosyjskiej. Następnie wywieziono go do Petersburga, gdzie przebywał w niewoli przez 2 lata. Po zwolnieniu osiadł w Wilnie wraz z rodziną, gdzie prowadził swoją szewską działalność. W 1797r. zaangażował się w zbieranie pieniędzy i wysyłanie ochotników do Legionów Polskich generała Dąbrowskiego. Został za to aresztowany, jednak zdołał się oczyścić z zarzutów i go uniewinniono. W 1803 roku powrócił do Warszawy, gdzie po śmierci żony, powtórnie zawarł związek małżeński – tym razem z młodszą o 25 lat Anastazją Jasińską. Ostatnie lata życia spędził spokojnie i skromnie, utrzymując się z emerytury wojskowej. Zmarł 28 stycznia 1819 roku, a pochowano go na Cmentarzu Powązkowskim pod ścianą tamtejszego kościoła.
W swoim życiu napisał dwa pamiętniki, które w kilkanaście lat po śmierci ich autora zostały wydane drukiem.
Źródła: Zrodziła ich Ziemia Mogileńska, praca zbiorowa pod redakcją Czesława Łuczaka, Poznań 1997; Winnicka Halina, Jan Kiliński, Warszawa 1970.
Źródło ilustracji: http://regionwielkopolska.pl/wybitni-wielkopolanie/kilinski-jan-1760-1819.html
Konkiewicz Roman (1887-1939) - lekarz, działacz społeczno - polityczny. Urodzony 6 Lipca w Strzelnie jako syn rzeźnika Antoniego i Korduli z Langów . Uczęszczał do progimnazjum w Trzemesznie, gdzie należał do tajnego Towarzystwa Tomasza Zana, a maturę uzyskał w Gnieźnie w 1908 roku. Studiował medycynę w Lipsku i Berlinie. Podczas powstania wielkopolskiego służył jako lekarz w jednym z powstańczych szpitali na froncie północnym. Czynni włączył się również w drugie i trzecie powstanie śląskie. Po wywalczeniu niepodległości zachodnich stron Rzeczpospolitej na stałe osiadł w Poznaniu, gdzie prowadził działalność lekarską oraz filantropijną – zabiegając o poprawę kondycji zdrowotnej najuboższych Poznaniaków. 27 października 1939 roku został zamordowany przez hitlerowców w zbiorowej egzekucji.
Źródła: Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa – Poznań 1981,
http://poznan.gazeta.pl/poznan/1,36048,7274909,Konkiewicz_Roman__1887___1939_.html
Źródło ilustracji:http://poznan.gazeta.pl/poznan/1,36048,7274909,Konkiewicz_Roman__1887___1939_.html
Źródła: Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa – Poznań 1981,
http://poznan.gazeta.pl/poznan/1,36048,7274909,Konkiewicz_Roman__1887___1939_.html
Źródło ilustracji:http://poznan.gazeta.pl/poznan/1,36048,7274909,Konkiewicz_Roman__1887___1939_.html
Kosmowski Michał herbu Kościesza (1725 - 1804) – działacz społeczny, patriota,
propagator nauki i oświaty, żarliwy kapłan, opat klasztoru kanoników
regularnych. Należał do grona tych wybitnych obywateli I Rzeczypospolitej
którzy nie zamierzali z założonymi rękami patrzeć na upadek państwa, ale robili wszystko aby
uchronić kraj przed stoczeniem się w przepaść rozbiorów.
Urodził
się w 1725 roku w Szydłowie jako drugi syn Adama i Kunegundy z Zawadzkich.
Ochrzczony został w kościele parafialnym w Kamieńcu.
Kształcił się w Kolegium Jezuitów w Toruniu i pod wpływem pobieranych tam nauk postanowił poświęcić się stanowi duchownemu. Po ukończeniu kolegium powrócił w rodzinne strony i wstąpił do zakonu kanoników regularnych św. Augustyna w Trzemesznie, gdzie po odbyciu studiów seminaryjnych uzyskał w 1752 roku święcenia kapłańskie. Wkrótce został osobistym kapelanem i sekretarzem ówczesnego opata klasztoru – Franciszka Ponińskiego. Obowiązki swe wykonywał niezwykle sumiennie i w dziewięć lat później – po śmierci opata, kapituła klasztorna jednogłośnie orzekła, że najlepszym kandydatem na następcę Ponińskiego będzie właśnie Michał Kosmowski.
Objąwszy godność opacką przystąpił do reformy życia klasztornego. Dbał o przestrzeganie przez mnichów reguły zakonnej oraz czuwał nad tym aby zakonnicy podnosili swój poziom duchowy i intelektualny, poprzez coroczne rekolekcje oraz różne formy dokształceniowe.
Okazał się również znaczącym i skutecznym animatorem działań gospodarczych, zakładając kilka nowych osad, miedzy innymi Pasiekę, Wymysłowo, Hutę Trzemeszeńską. W samym Trzemesznie utworzył dwa nowe przedmieścia: Nowe Miasto w którym osiedlili się sukiennicy oraz Przedmieście św. Michała przeznaczone dla rzemieślników. W starej rybackiej osadzie Skwarzymowo, leżącej w pobliżu jeziora Kościelnego przeprowadził regulację praw własności gruntów, a następnie uczynił z niej kolejne przedmieście. Wzniósł również szereg budynków miejskich, browar klasztorny, folusz, młyny oraz wiatraki. Był także inicjatorem poszukiwania źródeł solnych w podpoznańskiej wsi Morasko.
Wszystkie te działania przynosiły klasztorowi znaczne dochody, które opat przeznaczał na rozwój miasta, szkolnictwa oraz działalność dobroczynną. Najbardziej kosztownym przedsięwzięciem była przebudowa kościoła klasztornego – w miejscu dawnej skromnej świątyni, stanął jeden z najwspanialszych późnobarokowych obiektów sakralnych, jakie zbudowano na ziemiach Rzeczypospolitej.
Jedną z jego największych zasług, którą zyskał sobie wdzięczność pokoleń, było ufundowanie w 1776 roku szkoły średniej, nazwanej przez potomnych Akademią Trzemeszeńską. Na gruncie należącym do klasztoru wystawił gmach szkolny z dwoma skrzydłami i dziedzińcem, który zamykał ozdobny portal z popiersiem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Akademia była bezpłatną sześcioletnią szkołą, dostępną dla młodzieży szlacheckiej jak i nieszlacheckiej. Wykształciła ona wielu światłych obywateli, którzy w ciągu następnych pokoleń wiernie służyli Bogu i ojczyźnie.
Opat Kosmowski już za życia cieszył się zasłużonym uznaniem, gdyż echa jego działalności wykraczały daleko poza Trzemeszno i Wielkopolskę. Głęboką cześć okazywali mu bracia zakonni, szacunkiem i przyjaźnią darzył go książę biskup Ignacy Krasicki. Król Stanisław August w imię zasług nadał mu w 1790 roku order św. Stanisława. Również papież Pius VI wysoko cenił jego pracę i dokonania, czego dowodem były słowa uznania wyrażone w uroczystym dokumencie Stolicy Apostolskiej z 1781 roku, a w dziesięć lat później nominacja na biskupa pomocniczego Archidiecezji Gnieźnieńskiej. Otoczony powszechnym szacunkiem doczekał śmierci w Trzemesznie w 1804 roku. Pochowany został w podziemiach zbudowanego przez siebie kościoła klasztornego.
Źródło: Gierczyński Edmund, Mecenas w infule: ks. biskup Michał Kościesza – Kosmowski, w: „Nasza Przeszłość”, tom 14, Kraków 1961.
Źródło ilustracji: Kosynier, Wydanie specjalne w 225 rocznicę Almae Matris Tremesnensis, czerwiec 2001.
Kształcił się w Kolegium Jezuitów w Toruniu i pod wpływem pobieranych tam nauk postanowił poświęcić się stanowi duchownemu. Po ukończeniu kolegium powrócił w rodzinne strony i wstąpił do zakonu kanoników regularnych św. Augustyna w Trzemesznie, gdzie po odbyciu studiów seminaryjnych uzyskał w 1752 roku święcenia kapłańskie. Wkrótce został osobistym kapelanem i sekretarzem ówczesnego opata klasztoru – Franciszka Ponińskiego. Obowiązki swe wykonywał niezwykle sumiennie i w dziewięć lat później – po śmierci opata, kapituła klasztorna jednogłośnie orzekła, że najlepszym kandydatem na następcę Ponińskiego będzie właśnie Michał Kosmowski.
Objąwszy godność opacką przystąpił do reformy życia klasztornego. Dbał o przestrzeganie przez mnichów reguły zakonnej oraz czuwał nad tym aby zakonnicy podnosili swój poziom duchowy i intelektualny, poprzez coroczne rekolekcje oraz różne formy dokształceniowe.
Okazał się również znaczącym i skutecznym animatorem działań gospodarczych, zakładając kilka nowych osad, miedzy innymi Pasiekę, Wymysłowo, Hutę Trzemeszeńską. W samym Trzemesznie utworzył dwa nowe przedmieścia: Nowe Miasto w którym osiedlili się sukiennicy oraz Przedmieście św. Michała przeznaczone dla rzemieślników. W starej rybackiej osadzie Skwarzymowo, leżącej w pobliżu jeziora Kościelnego przeprowadził regulację praw własności gruntów, a następnie uczynił z niej kolejne przedmieście. Wzniósł również szereg budynków miejskich, browar klasztorny, folusz, młyny oraz wiatraki. Był także inicjatorem poszukiwania źródeł solnych w podpoznańskiej wsi Morasko.
Wszystkie te działania przynosiły klasztorowi znaczne dochody, które opat przeznaczał na rozwój miasta, szkolnictwa oraz działalność dobroczynną. Najbardziej kosztownym przedsięwzięciem była przebudowa kościoła klasztornego – w miejscu dawnej skromnej świątyni, stanął jeden z najwspanialszych późnobarokowych obiektów sakralnych, jakie zbudowano na ziemiach Rzeczypospolitej.
Jedną z jego największych zasług, którą zyskał sobie wdzięczność pokoleń, było ufundowanie w 1776 roku szkoły średniej, nazwanej przez potomnych Akademią Trzemeszeńską. Na gruncie należącym do klasztoru wystawił gmach szkolny z dwoma skrzydłami i dziedzińcem, który zamykał ozdobny portal z popiersiem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Akademia była bezpłatną sześcioletnią szkołą, dostępną dla młodzieży szlacheckiej jak i nieszlacheckiej. Wykształciła ona wielu światłych obywateli, którzy w ciągu następnych pokoleń wiernie służyli Bogu i ojczyźnie.
Opat Kosmowski już za życia cieszył się zasłużonym uznaniem, gdyż echa jego działalności wykraczały daleko poza Trzemeszno i Wielkopolskę. Głęboką cześć okazywali mu bracia zakonni, szacunkiem i przyjaźnią darzył go książę biskup Ignacy Krasicki. Król Stanisław August w imię zasług nadał mu w 1790 roku order św. Stanisława. Również papież Pius VI wysoko cenił jego pracę i dokonania, czego dowodem były słowa uznania wyrażone w uroczystym dokumencie Stolicy Apostolskiej z 1781 roku, a w dziesięć lat później nominacja na biskupa pomocniczego Archidiecezji Gnieźnieńskiej. Otoczony powszechnym szacunkiem doczekał śmierci w Trzemesznie w 1804 roku. Pochowany został w podziemiach zbudowanego przez siebie kościoła klasztornego.
Źródło: Gierczyński Edmund, Mecenas w infule: ks. biskup Michał Kościesza – Kosmowski, w: „Nasza Przeszłość”, tom 14, Kraków 1961.
Źródło ilustracji: Kosynier, Wydanie specjalne w 225 rocznicę Almae Matris Tremesnensis, czerwiec 2001.
Kozierowski Stanisław (1874 – 1949) - ksiądz, historyk, językoznawca. Urodził się w dniu
28 września 1874 r. w Trzemesznie jako syn mistrza szewskiego Floriana
Apolinarego Kozierowskiego i Antoniny z Buszkiewiczów. W 1893 ukończył progimnazjum w Trzemesznie, a w 1896
gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. Studia teologiczno – filozoficzne odbywał
w Gnieźnie i poznaniu, a święcenia kapłańskie otrzymał w 1899 roku. Był
wikariuszem we Wronkach (1899-1901), później w Gostyniu (1901-1905). Probostwo
w Siemianowicach uzyskał w 1905 roku, a w 1910 przeniesiono go do Skórzewa,
skąd w 1929 trafił do Winnej Góry.
Przez całe życie prowadził uporczywe poszukiwania archiwalne. W zasięgu jego zainteresowań były zagadnienia heraldyczne, a w szczególności topograficzne: pochodzenie nazw miejscowości, rzek, strumieni, jezior, stawów, uroczysk, pól i tym podobnych, z całą dokumentacją obejmującą najstarsze zapisy, a także wywody dotyczące etymologii. Najważniejsze jego prace z tego zakresu to: „Badania nazw topograficznych archidiecezji gnieźnieńskiej” (wydane w 1914 roku), „Badania nazw topograficznych dawnej archidiecezji poznańskiej” (1916), „Badania nazw topograficznych dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski” (1921-1922), „Badania nazw topograficznych wschodniej Wielkopolski” (1926-1928). Jego największym dziełem miał być rozpoczęty „Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny zachodniej”, z którego zdołał ogłosić trzy pierwsze zeszyty.
Był aktywnym organizatorem życia naukowego. Od 1917 roku był przewodniczącym Wydziału Historyczno-Literackiego Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (PTPN), a w 1918 roku wszedł do komisji organizującej Uniwersytet Poznański. W 1920 roku habilitował się na tymże Uniwersytecie w zakresie nauk pomocniczych historii, a w 1929 roku został mianowany profesorem Wydziału Humanistycznego.
W latach 1945-1947 brał udział w akcji polszczenia i ustalania nazw miejscowości na ziemiach przyłączonych do Polski.
Zmarł w Winnej Górze 1 lutego 1949, a pochowany został w rodzinnym grobowcu w Trzemesznie.
Źródło: Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa – Poznań 1981.
Źródło ilustracji: http://www.muzeum.gostyn.pl/Gosty%C5%84ski%20S%C5%82ownik%20Biograficzny?idAkt=152
Przez całe życie prowadził uporczywe poszukiwania archiwalne. W zasięgu jego zainteresowań były zagadnienia heraldyczne, a w szczególności topograficzne: pochodzenie nazw miejscowości, rzek, strumieni, jezior, stawów, uroczysk, pól i tym podobnych, z całą dokumentacją obejmującą najstarsze zapisy, a także wywody dotyczące etymologii. Najważniejsze jego prace z tego zakresu to: „Badania nazw topograficznych archidiecezji gnieźnieńskiej” (wydane w 1914 roku), „Badania nazw topograficznych dawnej archidiecezji poznańskiej” (1916), „Badania nazw topograficznych dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski” (1921-1922), „Badania nazw topograficznych wschodniej Wielkopolski” (1926-1928). Jego największym dziełem miał być rozpoczęty „Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny zachodniej”, z którego zdołał ogłosić trzy pierwsze zeszyty.
Był aktywnym organizatorem życia naukowego. Od 1917 roku był przewodniczącym Wydziału Historyczno-Literackiego Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (PTPN), a w 1918 roku wszedł do komisji organizującej Uniwersytet Poznański. W 1920 roku habilitował się na tymże Uniwersytecie w zakresie nauk pomocniczych historii, a w 1929 roku został mianowany profesorem Wydziału Humanistycznego.
W latach 1945-1947 brał udział w akcji polszczenia i ustalania nazw miejscowości na ziemiach przyłączonych do Polski.
Zmarł w Winnej Górze 1 lutego 1949, a pochowany został w rodzinnym grobowcu w Trzemesznie.
Źródło: Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa – Poznań 1981.
Źródło ilustracji: http://www.muzeum.gostyn.pl/Gosty%C5%84ski%20S%C5%82ownik%20Biograficzny?idAkt=152
Langiewicz Marian (1827 – 1887) – generał, dyktator powstania styczniowego. Przyszedł na
świat w Krotoszynie i tam ukończył progimnazjum. Następnie podjął naukę w
Gimnazjum w Trzemesznie, gdzie w 1848 roku zdał maturę. Dalszą naukę
kontynuował na Uniwersytecie we Wrocławiu, ale w 1850 r.
wyjechał do Pragi, gdzie studiował filologię słowiańską, a w latach 1852-1853
przebywał na studiach matematyczno-fizycznych w Berlinie. Po ukończeniu studiów
został powołany do armii pruskiej, w której dosłużył się stopnia porucznika. W
1859 r. wyjechał do Francji, a następnie do Włoch. Od 1861 r. Langiewicz
wykładał w Polskiej Szkole Wojskowej w Genui. W styczniu 1863 r. powrócił do
kraju, otrzymał awans na pułkownika i nominację na naczelnika sił powstańczych
województwa sandomierskiego. Po upadku dyktatury generała Ludwika Mierosławskiego, będąc popieranym przez stronnictwo białych, w marcu 1863 roku ogłosił się dyktatorem powstania. Mimo sukcesu w bitwie pod Grochowiskami, już po tygodniu dyktatury podzielił swój oddział na trzy części i usiłował przedostać się do Galicji. Tam został
aresztowany przez Austriaków. Na wolność
Langiewicz wyszedł dopiero po dwóch latach . W 1866 r. zamieszkał w Turcji,
gdzie starał się zorganizować polskie oddziały zbrojne. Plany, z jakimi
przyjechał nad Bosfor, mimo usilnych zabiegów spotkały się w końcu ze
zdecydowaną odmową tureckich władz . W początkach 1887 r., kilka miesięcy przed
śmiercią, przyjechał do Galicji, gdzie - pod Nowym Sączem - planował kupić
majątek ziemski. Plany przeprowadzki nie doszły jednak do skutku z uwagi na
stan zdrowia Langiewicza. Niedługo potem zmarł w wyniku zapalenia płuc w
Konstantynopolu i tam został pochowany.
Źródła: Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa – Poznań 1981,http://www.tvn24.pl/gen-marian-langiewicz-dyktator-powstania-styczniowego,301451,s.html
Źródło ilustracji: http://staregrafiki.pl/katalog/polska_patriotyczne_historyczne/320/powstanie_styczniowe_marian_langiewicz.html
Źródła: Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa – Poznań 1981,http://www.tvn24.pl/gen-marian-langiewicz-dyktator-powstania-styczniowego,301451,s.html
Źródło ilustracji: http://staregrafiki.pl/katalog/polska_patriotyczne_historyczne/320/powstanie_styczniowe_marian_langiewicz.html